Watertorens

Zecc en watertorens gaan al tien jaar goed samen. De watertoren in Soest was onze eerste opdracht en werd een ruimtelijk woon-spektakel over negen bouwlagen. Het won de watertorenprijs en werd onder meer gepubliceerd in het Jaarboek Architectuur in Nederland.

Na die eerste toren volgden er meer, en kregen we al snel het predicaat 'watertorenspecialist'. Op dit moment werken we aan vijf herbestemmingen van watertorens, waaronder de watertoren in St Jansklooster voor Boei. De toren wordt getransformeerd tot een uitkijkpunt over natuurgebied de Wieden met een informatieve ‘route architecturale’ voor Verenging Natuurmonumenten.

Wij hebben ervaren dat het herbestemmen en transformeren van watertorens een intensief traject is. Niet alleen procedureel, vanwege het wijzigen van een bestemmingsplan of het wegnemen van gevoeligheden bij omwonenden, die de toren vaak zien als collectief bezit, maar ook op andere vlakken.

De specifieke architectuur maakt watertorens zeker niet geschikt voor iedere herbestemming. Daarbij staan ze vaak in landelijk gebied, waardoor ze commercieel minder interessant zijn. Watertorens hebben een beperkte plattegrond-afmeting, een zeer grote hoogte en een afgesloten watertorenreservoir. Bij het toepassen van twee vluchtwegen en een lift blijft er weinig van de plattegrond over. Door het alzijdige karakter van torens en het landschappelijke silhouet zijn trappen of liften aan de buitenzijde vaak onwenselijk en de vaak zeer gesloten gevel maakt het lastig om voldoende daglicht in de toren te krijgen. Bovendien zijn veel van de watertorens rijksmonumenten, waardoor het veranderen van het uiterlijk en het ingrijpen in het reservoir gevoelig liggen. Dit alles vraagt dus om zeer specifieke oplossingen als het om gaat om vluchtproblematiek of de integratie van installaties en constructie.

Alle betrokkenen, van opdrachtgever, adviseurs tot overheidsinstellingen, moeten op onorthodoxe wijze nadenken en samenwerken om een transformatie mogelijk te maken. Wij kunnen als architect een verbindende rol vervullen bij het tot stand komen van een succesvolle herbestemming. Het is een feest om de vaak waanzinnige ruimtelijkheid van de torens te benutten en te versterken. De spanning tussen het monumentale/utilitaire object en de nieuwe aanpassingen kunnen resulteren in een spectaculaire herbestemming. Dit vraagt van alle betrokkenen wel een lange adem en creativiteit!

Fotograaf: Stijn Poelstra

herbestemming