Scholenbouwwaaier

In het Lab Gezond Verstand van Nederland wordt Anders werd in 2009 de basis gelegd voor de Scholenbouwwaaier, een innovatief communicatiemiddel om gebruikerservaringen van kinderen en leraren te kunnen toepassen in de (ver)bouw van scholen. Als drijvende kracht krijgt Marco van Zandwijk de opdracht van het Atelier Rijksbouwmeester om de waaier verder uit te werken. Hij dat doet via het Service Centrum Scholenbouw en bouwt rondom de scholenbouwwaaier een uitgebreid netwerk van scholen, bedrijven, overheden en andere organisaties. De kennis uit de waaier wordt op dit moment breed toegepast. In oktober 2012 verschijnt de scholenbouwwaaier-app.

Andere initiatiefnemer

'Hoewel de basis van de Scholenbouwwaaier werd gelegd in het onderzoekslab Gezond Verstand, ligt de kracht van de uiteindelijke waaier vooral in de vele partijen en mensen waarmee het eerste concept verder is doorontwikkeld. Ik heb daarbij zelf het initiatief genomen en gekozen voor een persoonlijke benadering in het bouwen van een netwerk. Mede door de opbouw van dit netwerk rondom de scholenbouwwaaier zijn er andere initiatieven ontstaan, zoals een kwaliteitsstandaard, een groenatlas en een evaluatiemodel om gebruikerservaringen te meten. Stuk voor stuk handige instrumenten die momenteel in ontwikkeling zijn, op elkaar aansluiten en elkaar ook versterken.'

Andere opdrachtgever

'Eigenlijk ben ik me er bij de scholenbouwwaaier nauwelijks van bewust geweest dat deze een (betalende) opdrachtgever heeft. Geen opdrachtgever overigens in traditionele zin, denkend vanuit hiërarchie en op pad gestuurd met een afgebakende inkoopopdracht, maar een vernieuwend soort opdrachtgever die fungeert als gelijkwaardige gesprekspartner. Samen met het Atelier Rijksbouwmeester hebben we telkens gekeken hoe de waaier zich verder zou moeten ontwikkelen en wat voor investeringen noodzakelijk waren. Vervolgens hebben we ook samen gekeken welke middelen daarvoor konden worden gevonden. Het doel van de waaier is de verbetering van opdrachtgeverschap. Mooi om te zien dat dat ook verankerd was in de manier waarop de waaier zelf tot stand is gekomen. Ik heb er bewust voor gekozen om niet als zelfstandige de opdracht aan te nemen, maar die onder te brengen bij het Servicecentrum Scholenbouw. Hoewel een zelfstandige opdracht financieel aantrekkelijker was geweest, kon ik hierdoor in heel korte tijd een groot professioneel netwerk opbouwen. Dat was in mijn eentje niet gelukt en bovendien heeft zoÂ´n netwerk voor de lange termijn meer waarde.'

Andere overheid

'Op het gebied van onderwijs en zorg merk je het feit van de terugtrekkende overheid zeer sterk, vooral op het vlak van financiering. Die beweging opent andere wegen. Natuurlijk brengt het ook onzekerheid met zich mee, maar ik ben ervan overtuigd dat de financiering van projecten definitief anders moet. Zomaar allerlei subsidies verstrekken zonder dat je weet wat het oplevert, dat kan echt niet meer. Door een terugtrekkende overheid is het noodzakelijk om in netwerken te denken van vragers en aanbieders samen. In de politieke discussie wordt gemakkelijk alleen naar de centen en cijfers achter de komma gekeken, en te weinig naar wat je met bepaalde inzet wilt bereiken, met wie en waarom. Onzekerheid op dit vlak is niet altijd slecht. Het kan juist de creativiteit stimuleren.'

Andere ruimtelijke ordening

'Wat me in het algemeen opvalt, is dat wij in de Ruimtelijke Ordening nog steeds de neiging hebben om vastgoed, beheer, stedenbouw en architectuur te benaderen als losse van elkaar gescheiden disciplines. Terwijl ze zo ontzettend veel met elkaar te maken hebben. Je moet al die disciplines veel vroeger in het proces op elkaar afstemmen. In de scholenbouwwaaier komt dit zijdelings aan de orde. Naast het doorbreken van dit sectorale denken is het ook van essentieel belang de rol van de gebruiker van een gebouw of van een gebied weer meer serieus te nemen. Daarin schuilt ook de kracht van de scholenbouwwaaier: het is een communicatiemiddel voor opdrachtgevers én gebruikers. Die inbreng van de gebruikers van scholen was tot dusver nauwelijks in beeld.'

Ander ontwerp

'Teveel architecten zijn gericht op het maken van architectuur. Dat klinkt als een rare uitspraak, maar ik denk dat architecten zich veel meer op de gebruiksaspecten zouden moeten richten. Daarmee ontstaat er een beter 'contact' met de daadwerkelijke opgave. Door architectuur te beperken tot een discussie over vormgeving doe je jezelf als architect tekort. Zo is een gebouwd project waar ik zelf als architect het meest trots op ben het MFA 't Rak in Gouderak uit mijn tijd bij SP architecten. Niet zozeer vanwege de architectonische uitstraling, maar vooral omdat het goed functioneert en betekenis geeft aan de mensen die het gebouw dagelijks gebruiken.'

Andere kennis

'De tijd dat de zakelijke markt het voordeel had dat zij het alleenrecht op 'kennis' hadden is voorgoed verleden tijd. Kennis is overal. Het gaat er om deze kennis op waarde te kunnen schatten en praktisch bruikbaar te maken voor projecten. Daarbij groeit de behoefte aan slimme netwerken die grotendeels self-supporting zijn. Hoe grondiger de informatie daarbij door deze netwerken wordt gedeeld, hoe beter kennis zich kan blijven doorontwikkelen. Het is deze beweging van waaruit het idee van de waaier is geboren en waarmee momenteel een landelijke kennisbank voor huisvestingsvraagstukken wordt opgezet. Scholen en gemeenten zijn daarmee veel beter in staat om deze vraagstukken zelf op te pakken in plaats van dat zij hiervoor helemaal afhankelijk zijn van externen.

De grote overeenkomst bij alle partijen in het netwerk rondom de waaier is dat ze bereid waren om hun kennis te delen, zonder dat er meteen iets tegenover stond. Uiteraard ben ik wel benaderd door marktpartijen die wilden betalen voor een expliciete vermelding in de waaier. Ik heb er bewust voor gekozen om dat niet te doen. Dat zou de geloofwaardigheid van de waaier geen goed hebben gedaan. Op deze manier kennis delen is voor mij een goed voorbeeld van de nieuwe economie. Samen een product ontwikkelen tot dat het echt goed is, en dat vervolgens ook beschikbaar maken om te kunnen worden toegepast door een breed publiek.'

Andere samenwerkingspartijen

'Alle personen en organisaties waarmee ik de afgelopen vier jaar in contact ben gekomen hebben voor mij het beeld bevestigd dat er behoefte is aan een landelijke tegenbeweging van publieke opdrachtgevers die zelf verantwoordelijkheid durven te nemen voor ruimtelijke opgaven.
Ik denk bij andere samenwerkingspartijen echter ook gelijk aan het belang van twitter. Ik krijg zoveel waardevol (en onbetaald) advies via dit medium. Voor mij heeft het echt tot contact en waardevolle informatie geleid. Niet alleen inhoudelijke reacties, maar ook inbreng van onverwachte kant. Zo is er al enkele keren gevraagd naar wanneer de app-versie van de waaier nu beschikbaar komt. Een goed idee dat we meteen hebben opgepakt. In oktober 2012 zal de scholenbouwwaaier-app. verschijnen.'

Andere opgave

'In de traditionele manier van werken is er weinig aandacht voor het perspectief van de gebruiker. Juist deze gebruiker is van doorslaggevend belang in een 'nieuwer Nederland' waarin aandacht voor de niet meetbare aspecten steeds belangrijker wordt. Oude regel- en denksystemen bieden niet langer gepaste oplossingen meer. Regels beginnen elkaar steeds meer tegen te spreken. Ook op dat vlak zie je een verschuiving naar zichzelf sturende systemen die typerend zijn voor deze 'nieuwe economie'. Een economisch systeem waarin meer aandacht komt voor onaantastbare, immateriële aspecten. Belangrijk in deze zelfsturende systemen is een open werkhouding, die ruimte laat voor verschillende interpretaties.'

Marco van Zandwijk

Marco van Zandwijk (Waddinxveen, 1975) ontwikkelt samen met anderen het kenniscentrum 'Stichting Ruimte voor Onderwijs en Kinderopvang' voor de huisvesting van onderwijs en kinderopvang. Na zijn deelname aan het onderzoekslab Gezond Verstand (Nederland wordt anders) waarin de basis voor de Scholenbouwwaaier werd gelegd, ontwikkelde hij deze samen met een groot netwerk van betrokken partijen uit tot een werkbaar instrument. Van Zandwijk heeft een technische achtergrond, hij is als architect opgeleid aan de Academie van Bouwkunst (Rotterdam), is lid van de Nederlandse Tafelronde, heeft diverse bestuurlijke functies bekleed en actief geparticipeerd in de gemeentepolitiek (campagneleider en duo-raadslid).

social media

Marco van Zandwijk op twitter

@gezondengoed25 Mar

Nieuw licht op ongelijkheid. Sterkste schouders zouden de zwaarste lasten moeten dragen. De realiteit blijkt toch e… https://t.co/JQrjg36jAq

@gezondengoed24 Mar

Nieuw onderzoek ‘Buiten kerk en moskee’ van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) geeft waardevolle inzichten o… https://t.co/J87RKB0oxx

@gezondengoed17 Mar

@PGKroeger @AukevanEijsden @Markla94 Kom maar door

@gezondengoed17 Mar

@nicolienbadura In laatste 25 jaar groeiend inwoneraantal van 25%

@gezondengoed16 Mar

RT @CDA_Culemborg: Je kunt nog ruim 2 uur stemmen. Om 21.00 uur sluiten ook in Culemborg de stembureaus. Ga stemmen want ook jouw stem… https://t.co/jNgPjVO9ll

@gezondengoed16 Mar

Wat blijkt nu? Schijn zojuist het stembiljet verkeerd om gevouwen te hebben. #Deavondshow #Lubach https://t.co/c1z1dNcOyp

@gezondengoed16 Mar

????️ In vrijheid je stem mogen uitbrengen Dankbaar. Niet overal vanzelfsprekend. #GR22 #Elkestemtelt #StemLokaal… https://t.co/NeFllXzQ0q

@gezondengoed16 Mar

RT @cdavandaag: Zweef je nog? Stem CDA! #IkStemCDA https://t.co/zBzmNPFkkp

@gezondengoed15 Mar

@Oudersjdg10 @HSPeterBos In deze afbeelding zie je goed hoe lastig het is om vanuit een college voornemens te reali… https://t.co/thG1748Ji2

@gezondengoed15 Mar

@mariska10 @MarjetRutten Stelde vier jaar geleden samen met @EcoSchoolsNL en @DGBCnl al eens dit werkboekje voor le… https://t.co/FjS6uBSAlz