Kus&Sloop
‘Kus & Sloop. 100% lokaal’ is een tijdelijk wijkhotel in de Afrikaanderwijk in Rotterdam. Woningcorporatie Vestia is momenteel bezig met een grootscheepse renovatie van de wijk en nam het initiatief voor deze bijzondere tijdelijke invulling.
Andere initiatiefnemer
'Binnen Vestia bestond al een tijd het idee om iets te doen met de leegstaande panden tijdens het renovatieproces. Na afronding van het Lab Tussentijd (tweede ronde onderzoekslabs Nederland wordt Anders) werd Bureau M.E.S.T. gevraagd mee te denken. In één weekend transformeerden wij een woning tot 'Kuswoning', met een lichte inrichting van gerecycled meubilair. Het gevolg? De opdracht om een half jaar een wijkhotel te runnen. Van concept, communicatie tot administratie, beheer en, als belangrijkste onderdeel, de programmering.'Andere overheid
'Wij hebben geen nauwe samenwerking met de gemeente gehad. Wel had Kus&Sloop vanaf het begin een zeer positieve lading, en daardoor verliep het overleg met formele partijen redelijk gemakkelijk. Opdrachtgever Vestia heeft een hele belangrijke positie in de wijk. Zij gaven ons heel veel vrijheid en fungeerden soms als tussenpersoon naar de gemeente. Dat maakte de relatie met de gemeente eenvoudiger.'Ander gebruik
'Met het transformeren van sociale woningbouwwoningen naar hotelwoningen is een totaal nieuwe functie met een geheel nieuw gebruik geïntroduceerd. Individuele en openbare ruimtes (woningen en winkelruimtes) zijn een functie op wijkniveau (een hotel) geworden. Hiermee is een platform voor de buurt ontstaan. Dit laat alle kwaliteiten van de wijk zien, die nu ook door de nieuwe gebruikers, de hotelbezoekers, te beleven zijn. Zo heeft Kus& Sloop de wijk een nieuw imago gegeven en de buurtbewoners een zekere identiteit met nieuwe sociale relaties.'Andere ruimtelijke ordening
'Kus&Sloop maakt gebruik van de tijd en is daarmee dynamisch. Het beweegt mee met de renovatietrajecten in de buurt en maakt gebruik van de periode die vooraf gaat aan die transformatie. Maar Kus&Sloop is ook dynamisch doordat het telkens wisselende gebruikers heeft en steeds een nieuwe programmering. Het gaat iedere keer weer een andere samenwerking aan met ondernemers, buurtbewoners, scholen en gasten.De programmering van Kus &Sloop is sterk gericht op de openbare ruimte. Dat is immers het grensvlak tussen de individuele hotelwoningen en de buurt. Zo heeft bureau M.E.S.T. onder andere het internationale kussengevecht in de Afrikaanderwijk georganiseerd en een bijzonder lange fototentoonstelling door alle winkelruiten samen een galerie te laten vormen.'Ander ontwerp
'Bureau M.E.S.T. bestaat uit drie architecten en een civiel ingenieur. Bij het project Kus&Sloop heeft ontwerpen voor ons een geheel andere invulling gekregen dan dat wij op de TU hebben geleerd. Ontwerpen bestaat bij Kus&Sloop uit veel uiteenlopende facetten: het formuleren hoe buurtkwaliteit zichtbaar wordt, hoe netwerken versterkt kunnen worden en hoe je een concept kunt bedenken dat genoeg ruimte biedt aan een eigen invulling van anderen terwijl de kwaliteit gewaarborgd blijft. Het ontwerpen van een huisstijl en de website en het bedenken van een naam. Ontwerpers zijn vaak visueel ingesteld en de zeggenskracht van het ingrijpen ligt dan misschien ook wel op dit vlak. Zo leveren foto's veel bewijskracht en kunnen door de letterlijk nieuwe beelden de Afrikaanderwijkbewoners zichzelf letterlijk en figuurlijk in een andere context zien. Dit is 'social design'.Andere kennis
'Binnen Kus & sloop hebben wij ons voortdurend moeten richten op kennisdomeinen buiten het zuiver ruimtelijk-esthetische. Het opzetten van businessplannen, verdienmodellen en communicatieplannen, maar ook kennis van het sociale en het economische domein waren nieuw voor onsVerder beslaat Kus&Sloop het gehele traject: concept, huisstijl en website, selectie kunstenaars, programmering culturele evenementen maar ook administratie, beheer, aansturing van de schoonmaker en het boekingsschema bijhouden. Ook dit zijn niet echt zaken die op de TU onderwezen worden.'
Andere samenwerking
'Doordat Kus&Sloop als bedrijf een plaats kreeg in de wijk had bureau M.E.S.T. ook meteen een andere rol, namelijk die van een ondernemer. Voor ons was het leggen van verbanden en nieuwe samenwerkingsvormen een essentieel onderdeel van de opgave. Steeds weer andere verbindingen aangaan met nieuwe en vaak onverwachte krachten uit de wijk. Deze nieuwe sociale en economische combinaties gecombineerd met het voorop stellen van gebruik in plaats van bezit vereisen het leggen van persoonlijk contact en het aangaan van nieuwe samenwerkingsverbanden.'Andere opgave
'De opgave voor Kus&Sloop was wezenlijk anders. Hier speelde een sterke sociale vraag en een vraag hoe je als buitenstaander een aanjager voor de buurt kan zijn, en hoe daarbij leegstand en tijdelijk gebruik ingezet zouden kunnen worden. Van meet af aan wisten wij dat het persoonlijk aanwezig zijn en het hands-on aanpakken van de vraag de opgave was. Dus weg uit ons kantoor naar een werkplek in Kus&Sloop, veel gesprekken voeren met buurtbewoners, ondernemers, kunstenaars en gasten. En als bewijslast hebben we zelf de eerste woning getransformeerd in een weekend. Voor mij zijn de opgaven die gaan over sociale, economische en ruimtelijke kwesties en waar die disciplines elkaar versterken zeer fascinerend. Kus&Sloop is bij uitstek zo'n opgave.'
Carolien Ligtenberg
team Nederlandwordtanders
Carolien Ligtenberg (Veghel, 1968) werkt met haar bureau ZWIRT urbanism bevlogen aan de tussentijd. Na het behalen van haar diploma in Delft (1996) studeerde ze in Barcelona, liep stage in New York bij Michael Sorkin en werkte bij Neutelings, MVRDV en OMA. In 2004 verhuisde ze naar Barcelona, waar zij lange tijd verbonden was als director of studies aan het IAAC, Institute for Advanced Architecture of Catalonia, en tot 2011 bleef wonen. In 2010 was Ligtenberg mentor van Onderzoekslab Rotterdam en daarna van Lab Tussentijd, waar bureau M.E.S.T. uit voortvloeide.
Carolien Ligtenberg (Veghel, 1968) werkt met haar bureau ZWIRT urbanism bevlogen aan de tussentijd. Na het behalen van haar diploma in Delft (1996) studeerde ze in Barcelona, liep stage in New York bij Michael Sorkin en werkte bij Neutelings, MVRDV en OMA. In 2004 verhuisde ze naar Barcelona, waar zij lange tijd verbonden was als director of studies aan het IAAC, Institute for Advanced Architecture of Catalonia, en tot 2011 bleef wonen. In 2010 was Ligtenberg mentor van Onderzoekslab Rotterdam en daarna van Lab Tussentijd, waar bureau M.E.S.T. uit voortvloeide.