Het Drents Archief

Het Drents Archief kijkt naar de toekomst en ontwikkelt in 2009 het concept Drents Archief 3.0. Een digitaal systeem waarmee niet alleen het archief online wordt ontsloten, maar dat ook een navigatiefunctie heeft. Mensen kunnen door de hele provincie ter plekke informatie bekijken, en toevoegen. Het archief is gehuisvest in een verzameling oude gebouwen, die stammen uit vier verschillende eeuwen. Zecc maakte van het kruip-door-sluip-door archief een toekomstbestendige tijdmachine. Met zeer veel zorg voor het verleden op de toekomst gericht.

Andere initiatiefnemer

‘Het Drents archief zelf was de initiatiefnemer en tevens de eindgebruiker/huurder van het gebouw. Het Drents Archief 3.0 moet het verhaal van Drenthe toegankelijk maken voor een superbrede doelgroep. Daarmee wordt het Drents archief veel meer dan een gebouw. Act2, een bedrijf gericht op storytelling, heeft een manier bedacht om een hele digitale wereld te ontsluiten. Door middel van een app kunnen mensen op locatie in de provincie navigeren door het archiefmateriaal. Bovendien kunnen gebruikers zelf informatie toevoegen aan vernieuwde archief. Daarmee is dat niet langer statisch, maar verandert het onder invloed van de gebruikers en de tijd. Dit past heel goed bij de manier waarop wij naar het gebouw hebben gekeken. Wij hebben een uitbreiding voorgesteld om het gebouw en de archieven toegankelijk te maken via een soort ‘tijdmachine’, waardoor je steeds dieper de geschiedenis induikt.’

Andere opdrachtgever

‘De opdrachtgever voor het gebouw is de Rijksgebouwendienst (RGD), die zich heel professioneel en meedenkend heeft opgesteld. Zeker als je bedenkt dat we bij de start van het project direct constateerden dat de ambitie van het Drents Archief en het voorgestelde Programma van Eisen niet bij elkaar pasten. De opdracht was voorgesteld als een herinrichtingopgave, waarbij alles binnen de bestaande muren moest worden opgelost. Wij hebben de opgave opgerekt en een kleine uitbreiding voorgesteld, om ook aan de wens voor een eyecatcher te kunnen voldoen. Bovendien hebben we geopperd om niet langer het middeleeuwse torentje als voorpoortaal te laten fungeren. De RGD heeft ons hierin bijzonder veel vertrouwen en ruimte gegeven. Een kwestie van goed opdrachtgeverschap.’

Andere overheid

‘Ondanks het feit dat we een klein bureau zijn, konden we toch meedoen met deze Europese aanbesteding. De RGD koos voor visiepresentaties in plaats van ontwerppresentaties, en daardoor hadden kleine bureaus meer kans. Daarnaast werden niet meteen hoge omzeteisen verlangd en zat er heel veel ruimte in de voorwaarden voor referenties. Een goede ontwikkeling wat mij betreft. Gelukkig komen er ook steeds meer kleine opdrachten die buiten de Europese aanbestedingsregels kunnen vallen. De overheid als opdrachtgever zou daarnaast ook een bijdrage kunnen leveren in het begeleiden van jonge, talentvolle architecten in het proces. Bijvoorbeeld door de keuze van adviseurs in het proces. Geen taai projectmanagementbureau inzetten, dat uitsluitend risicomijdend stuurt op een dichtgetimmerd Programma van Eisen, maar ruimte geven aan een andere manier van denken. Zonder die ruimte stond er nu immers geen Drents Archief 3.0, maar een Drents Archief 1.1.’

Andere ruimtelijke ordening

‘Ik zie dat opgaven kleinschaliger worden, of liever fijnmazig. Het Drents Archief is weliswaar een groot project, maar het kent fijnmazigheid op verschillende niveaus. Juist omdat het gaat om bestaande gebouwen, moet je zorgvuldig kijken.’

Ander ontwerp

‘Ondanks het feit dat de uitbreiding op een ufo lijkt, kun je volgens mij toch spreken over ‘grounded architecture’, verankerde architectuur. Aanvankelijk zou er een enorme uitbreiding moeten komen voor het Drents Archief, en vervolgens is het helemaal teruggebracht tot binnen de bestaande muren. Uiteindelijk hebben we toch een kleine uitbreiding gerealiseerd. We hebben daarbij heel precies gekeken naar de bestaande gebouwen uit de vijftiende eeuw, de negentiende eeuw en de jaren 80 van de twintigste eeuw. Met een respectvolle en bescheiden houding, maar tegelijkertijd ook de durf om iets heel eigentijds toe te voegen. Iedere tijdsperiode vroeg om een andere ontwerphouding. Het middeleeuwse torentje moest met fluwelen handschoenen worden aangepakt, het negentiende eeuwse deel kon helemaal worden opgeschoond en hersteld en in het twintigste eeuwse deel waren veel grotere ingrepen mogelijk. Met de nieuwe uitbreiding maakten wij van de achterzijde de voorzijde van het archief. Een gezicht naar de toekomst. Deze nieuwe entree is tegelijkertijd de tijdmachine. Je stapt in het heden in en laat je meevoeren naar vroegere tijden. De opbouw van het archief en de steeds ouder wordende gebouwen vullen elkaar op deze manier mooi aan. Verhalen en beelden van vroeger worden ontsloten in het gebouw. In de tijdmachine zelf bevindt zich een interactief scherm waarmee je kunt navigeren op tijd en plaats. Een soort digitale periscoop, die verbinding maakt met de twee onderliggende archiefkelders van Drenthe.’

Andere kennis

‘De samenwerking met de storytellers van Act2 is heel belangrijk geweest voor dit project. Het idee om het archief digitaal te ontsluiten lag er al toen we begonnen. Maar hoe het gebouw daarbij kon helpen was totaal niet duidelijk. Met het oorspronkelijke Programma van Eisen zou het een soort doolhof blijven, waarbij alles binnen de bestaande muren moest worden opgelost. Van Cas Verholt van Act2 hebben we geleerd te denken vanuit het verhaal dat je de bezoeker wilt vertellen. Eerst verleiden, en dan meenemen naar het verleden. Zo ontstond het idee van een eye-catcher aan de ‘nieuwe kant’ van het gebouw.’

Andere samenwerkingspartijen

‘Naast de samenwerking met de storytellers van Act2 hebben we samengewerkt met landschaparchitect Matthijs Dijkstra. Ook voor de huisstijl van het gebouw hebben we met anderen samengewerkt.’

Andere opgave

‘Door met bestaande structuren en gebouwen om te gaan, moet je veel beter nadenken over wat het bestaansrecht is van die gebouwen. Deze opgave is in de loop der tijd nogal veranderd. In het structuurplan van tien jaar geleden was er nog een wild idee voor een enorme nieuwe vleugel. Dat kan in deze tijd niet meer, alleen al omdat dat niet meer te financieren is. Is dat erg? Ik denk het niet. Juist het gericht aanpassen van bestaande gebouwen uit heel verschillende tijden gecombineerd met een kleine eigentijdse uitbreiding levert volgens mij een hoogwaardiger resultaat op. Een verhaal met veel meer en interessantere gelaagdheid. Hier hebben we dat op gebouwschaal gedaan, maar hetzelfde geldt natuurlijk voor de stad.’

Marnix van der Meer

Marnix van der Meer (1972) richtte in 2002, één week na zijn afronding van de academie van Bouwkunst, samen met Rolf Bruggink het bureau Zecc op. In de tien jaar dat het bureau bestaat heeft het veel internationale bekendheid gekregen met herbestemmingprojecten. Naast zijn werk als architect is Van der Meer lid van de commissie welstand en monumenten in Den Bosch, lid van de ledenraad van de BNA en incidenteel als docent/afstudeerbegeleider betrokken bij de Academies van Bouwkunst van Amsterdam en Arnhem en de TU Eindhoven.

social media

Marnix van der Meer op twitter

@zeccarchitecten02 Nov

RT @architectenweb: Aan de Noorderhaven in Zutphen is woongebouw Kade Noord gerealiseerd, een omvangrijk woongebouw met binnentuin naar… https://t.co/LKPUCQUudf

@zeccarchitecten02 Nov

RT @KCAPnewsfeed: We are excited to share more about our project Kade Noord in Zutphen, NL! The #residential urban block, by KCAP &… https://t.co/tButK5JoBr

@zeccarchitecten27 Oct

RT @RijksvastgoedNL: Samen met @ZeccArchitecten presenteerde Linda Nieuwenhuizen over de tijdelijke huisvesting van de Tweede Kamer tijd… https://t.co/nCfac7USDY

@zeccarchitecten27 Oct

RT @kavander: Wat een mooi bericht. Marnix van der Meer en Bart Kellerhuis van @ZeccArchitecten vandaag op lunchbezoek bij Koning… https://t.co/gEnDHcS92I

@zeccarchitecten25 Oct

RT @RijksvastgoedNL: Zien we je morgen op @PROVADA op stand 10-25? We richten ons dit jaar onder andere op de verkoop en aankoop van Rij… https://t.co/LL6f56hLNr

@zeccarchitecten12 Oct

RT @2eKamertweets: Koning Willem-Alexander bracht vandaag een werkbezoek aan de tijdelijke locatie van de #TweedeKamer aan de Bezuiden… https://t.co/ZBn6GVUXOQ

@zeccarchitecten07 Oct

RT @CartesiusUT: Mooi nieuws! Op dinsdag 5 oktober is de officiële bouw van fase 1, de eerste huurwoningen van #Cartesius, gestart.… https://t.co/bKjfZArD6N

@zeccarchitecten30 Aug

RT @architectenweb: In de nieuwe Utrechtse wijk Rijnvliet heeft Zecc Architecten een appartementengebouw en zes vrijstaande woningen on… https://t.co/6yULV7ignr

@zeccarchitecten12 May

RT @KCAPnewsfeed: Kade Noord in Zutphen welcomes its first residents! The #residential block by KCAP and @ZeccArchitecten for… https://t.co/gBV1SL3BoW

@zeccarchitecten03 May

RT @Gebouw_vh_Jaar: Nu alle inzendingen binnen zijn delen we de komende weken graag alle projecten met jullie. In willekeurige volgorde… https://t.co/vJv0G5wPmC