Een andere kijk op dijkversterking
Antea Group, HKV Lijn in Water en H+N+S Landschapsarchitecten voerden een onderzoek uit om een passende oplossing te vinden voor de waterveiligheid van Marken. Hierin wordt op een vernieuwende manier gezocht naar een maatwerkoplossing die recht doet aan de bijzondere kwaliteiten van het gebied.
Marken: een andere kijk op dijkversterking
"De primaire waterkering die het eiland Marken beschermt voldoet niet aan de vigerende norm en het ontwikkelde versterkingsplan voor de kade kon niet rekenen op draagvlak, onder andere vanwege het ruimtebeslag en effect op het landschap. Tijd om te zoeken naar een andere oplossing.In opdracht van Rijkswaterstaat voerden Antea Group, HKV Lijn in Water en H+N+S Landschapsarchitecten een MIRT onderzoek uit. In een reeks ontwerpateliers is daarbij nauw samengewerkt met de betrokken partijen en bewoners. Voor de uiteindelijke uitvoering van de dijkversterking is een budget beschikbaar vanuit het Hoogwaterbeschermingsprogramma.
Er zijn verschillende oplossingsrichtingen ontwikkeld. De meest kansrijke zullen verder uitgewerkt worden, waarna er een voorkeursrichting wordt gekozen. Doel is een passende oplossing te vinden voor de waterveiligheid van Marken. De oplossingen geven allemaal een ander antwoord op de opgave. Centraal staat steeds de omgang met de slappe bodemopbouw en de daarmee gepaard gaande bodemdaling en zetting van het eiland en de dijk. Ook is in alle oplossingen voortgebouwd op de rijke geschiedenis van leven met water op het eiland.
Vier verschillende oplossingen
De eerste oplossingsrichting gaat uit van een stapsgewijze versterking van de kade, om de twaalf jaar. Daardoor hoeft er minder overhoogte aangebracht te worden om zetting van de dijk te compenseren. De dijk kan dan lager en compacter blijven, in aansluiting op de huidige kwaliteiten.
In de tweede oplossing wordt een nieuwe dijk aangelegd op grondverbetering, waardoor deze veel minder gevoelig wordt voor bodemdaling en voor een lange periode zal voldoen. De huidige kade wordt na aanleg afgegraven, hier ontstaat ruimte voor nieuwe kwaliteiten. In de derde oplossing worden vooroevers aangelegd die de golfoploop dempen, waardoor de kade lager kan blijven. Deze vooroevers kunnen grote ecologische betekenis hebben voor het Markermeer en refereren naar de historische contour van het eiland.
De vierde oplossingsrichting zet in op een lange termijn strategie waarbij alle woningen op Marken waterrobuust worden. Daarbij wordt gerefereerd aan de historische vormen van verhoogd bouwen op Marken, zoals deze tot de sluiting van de Zuiderzee gangbaar waren.
Maatwerk oplossing
In het onderzoek is veel preciezer naar het gebied en haar geschiedenis gekeken en daarbij de kennis van de bewoners benut. Ook is er een nauwe samenwerking tussen techniek en ontwerp aangegaan. Door te vragen is doorgedrongen tot de kern van de opgave en deze is integraal benaderd om tot nieuwe ideeën te komen. Door te verbeelden op kaart, profiel en beeld om mensen te verbinden zijn zaken geconcretiseerd.
Vernieuwend aan dit onderzoek is dat op een andere manier met dijkversterking omgegaan, waarbij er ook maatregelen mogelijk zijn buiten de dijk (meerlaagsveiligheid) en de gangbare versterkingstermijn van vijftig jaar wordt losgelaten. De ambitie is om te zoeken naar een maatwerkoplossing die recht doet aan de bijzondere kwaliteiten van het gebied.”
Gepke Heun
Gepke Heun is landschapsontwerper en stedenbouwkundige bij H+N+S. Bij dit bureau voor landschapsarchitectuur waar ontwerp, visievorming en onderzoek hand in hand gaan. Sinds de oprichting in 1990 wordt gewerkt voor een diversiteit aan opdrachtgevers aan plannen die alle schaalniveaus bestrijken: van het nationale en regionale domein tot de directe leefomgeving. H+N+S Landschapsarchitecten wil opereren in de frontlinie van het vakgebied, zoekt het onderzoek en experiment op en is in zijn projecten altijd op zoek naar innovatie. Nederland is het voornaamste werkterrein en wordt opgevat als een kunstwerk dat nooit af is, waarin nut en schoonheid altijd met elkaar verbonden zijn en de waterhuishouding de basis van het cultuurlandschap vormt.