De Luchtsingel
De Luchtsingel is een eigen initiatief van ZUS in het kader van de vijfde Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR). Het project wordt volledig gecrowdfund. In ruil voor een bescheiden financiële bijdrage krijg je een plank op de brug met je eigen naam erop. Zo groeit stapsgewijs een 350 meter lange voetgangersbrug van het Centraal Station naar de Hofbogen.
Andere initiatiefnemer
'Wij werken al heel lang initiërend. Niet zozeer omdat wij dat graag willen, maar omdat wij soms zien dat het anders kan en vinden dat het anders moet. Als er dan geen mogelijkheden door anderen worden geboden om het op die manier te doen, dan kiezen wij ervoor om het zelf te doen. Ik verwacht wel dat dat in de toekomst verandert, dat we eerder partners kunnen vinden. Dan kun je als team nog steeds initiatieven opzetten, maar als je keer op keer als bureau zo risicodragend in projecten moet stappen, dan gaat de lol er op een gegeven moment ook wel af. Tactieken als crowdfunding bieden nu wel kansen en ruimte voor initiatiefnemers vanuit andere hoeken, burgers en professionals. Het wordt ook steeds meer omarmd door de politiek. Ik denk wel dat ontwerpers goed in staat zijn om hun dromen te visualiseren, en zo partijen te verleiden om mee te doen. In die zin vind ik een initiërende rol wel bij de architect passen.'Andere opdrachtgever
'Persoonlijk denk dat reeds geformuleerde projecten vaker door een mecenas zullen worden gesteund, in plaats van vooraf door een opdrachtgever worden opgezet en dan aanbesteed. Projectontwikkelaars zullen er blijven, maar kleinschaliger. De overheid krijgt uiteindelijk misschien wel weer een belangrijkere opdrachtgevende taak. En de burgers natuurlijk, in collectieven.'Andere overheid
'Je ziet dat de overheid zich terugtrekt. Wij merken dat de overheid ons erg probeert te faciliteren, zowel op rijks- als gemeentelijk niveau. Tussen de verschillende deelgemeenten zijn qua regelgeving nog veel verschillen in interpretatie zichtbaar, hoewel dat van bovenaf steeds meer wordt vlot getrokken. Ik merk wel dat de gemeente de faciliterende rol nog wat eigen moet maken. Bij bezuinigingen en reorganisaties zie ik hiaten en bestuurlijke gaten aankomen. Het is in onze projecten juist heel fijn dat de mensen binnen de deelgemeente zo dicht op de straat zitten en iedereen kennen. Dat maakt de samenwerking heel prettig en betrokken. Ik denk dus dat bij bezuinigingen heel goed gekeken moet worden welke poppetjes je weghaalt, in plaats van dat er hele afdelingen wegbezuinigd worden.'Andere ruimtelijke ordening
'Ik denk dat er vanuit de overheid (op rijksniveau) juist een enorme sturing nodig is op de ruimtelijke ordening. Een overkoepelende visie en kwaliteitsbewaking van hoofdstructuren is heel belangrijk, dan kun je op die tussenniveaus juist meer loslaten. De architect en stedenbouwers zijn daarin wel spelers, maar hebben niet die regiefunctie. Op een kleiner schaalniveau wordt dat wel aannemelijk, dat geldt bijvoorbeeld ook voor buurtcollectieven. De Rijksgebouwendienst en het Ruimtelijk Planbureau zouden met het oog op die hoofdstructuur in mijn ogen juist sterkere organen moeten worden.'Ander ontwerp
'De afgelopen jaren zijn wij bijzonder weinig met ontwerpen bezig geweest. Nu begint dat eindelijk weer een beetje te veranderen, en dat vind ik toch wel prettig. We hebben de afgelopen tijd voornamelijk processen ontworpen en beginnen nu weer ruimtes te ontwerpen. Het is heel goed om te zien dat je als architect zo projecten kunt creëren, en dan is het helemaal fijn als dat dan vervolgens ook een ruimtelijke weerslag krijgt. Aan de ene kant verandert er op ontwerpgebied niet zoveel, de architect blijft continu nadenken over hoe ruimte een bepaald gevoel en beleving opwekt en een bepaalde functie afkadert of neerzet. Die gedachten kun je dus ook op een andere manier inzetten. Maar in de architectuur gaat het er uiteindelijk wel om dat je een ervaring creëert in de fysieke ruimte. Daar zal altijd behoefte aan zijn.'Andere kennis
'Stadsontwikkeling is een multidisciplinaire opgave, waar je veel verschillende expertises voor nodig hebt. Wij zien dat ook in onze eigen projecten. Per project kan de benodigde kennis wel erg verschillen.'Andere samenwerkingspartijen
'Wij werken met heel veel verschillende partijen samen, ook bij de Luchtsingel. Bovendien werken wij bij bijvoorbeeld Schieblock in verschillende rollen en hebben we met veel partijen te maken, zoals uiteenlopende huurders, een jonge vooruitstrevende makelaarspartij en financiële experts. Juist als je initiërend optreedt, moet je het juiste team met de juiste kennis en energie om je heen verzamelen.'Andere opgave
'Ik denk dat de stedelijke opgave er verschillende thema’s integraal bij krijgt. Vooral de zorg wordt een opgave die onlosmakelijk verbonden wordt met stadsontwikkeling. In iets algemenere zin denk ik dat het voor ons allemaal een belangrijke uitdaging is om uit die negatieve sfeer van klagen over de crisis en focussen op wat er allemaal minder is te stappen. Ik denk dat het van belang is om niet in bezuinigingen te denken, maar in beschikbare budgetten en hoe je die optimaal kunt inzetten. Er is serieuze inspiratie nodig in onze steden.'
Elma van Boxel
Elma van Boxel (Delft, 1975) leidt samen met Kristian Koreman het Rotterdamse bureau ZUS (Zones Urbaines Sensibles). Zij onderzoeken het hedendaagse stedelijke landschap op elke mogelijke schaal, door middel van gevraagde en ongevraagde ontwerpen. Hun overtuiging is de potentie van alles en elke plek om uniek en spannend te zijn. In 2007 won ZUS de Maaskant prijs voor jonge architecten. ZUS was curator van de 5e Internationale Architectuur Biënnale in Rotterdam en van het eerste BMW Guggenheim Lab in New York. In 2012 werden ze Architect van het Jaar (categorie kleine bureaus).