'The Next Spreadsheet' verkend
De Spiral Room in de IABR-2016-THE NEXT ECONOMY was op donderdag 9 juni het toneel voor de bijeenkomst ‘The Next Spreadsheet.’ Tijdens de inspirerende bijeenkomst verkende Nederlandwordtanders samen met een aantal sprekers met verschillende achtergronden de nieuwe rekenmodellen voor de NEXT ECONOMY. Wat zou het nieuwe businessmodel kunnen zijn voor projecten met meervoudige waardencreatie en hoe zou de Nieuwe Spreadsheet eruit kunnen zien? Lees hieronder het uitgebreide verslag of download de pdf onderaan de pagina.
Meerwaarden en de nieuwe spreadsheet
Projecten voor de NEXT ECONOMY getuigen niet alleen van ruimtelijke kwaliteit, maar ook op sociaal, ecologisch, technologisch en financieel vlak voegen ze waarden toe aan de stad. Deze meervoudige waardencreatie is volgens Nederlandwordtanders de basis van inclusieve ruimtelijke ontwikkelingen en vormt een alternatief voor veel ruimtelijke ontwikkelingen waarbij alleen gestuurd wordt op maximale financiële opbrengsten. Rijksbouwmeester Floris Alkemade: “Als we van een NEXT ECONOMY willen spreken, is het aan de ontwerpwereld om daarbij ‘nieuwe utopieën’ te leveren en na te denken over de toekomst in termen van sociale en maatschappelijke winst.”
Een andere manier van rekenen
Rijksbouwmeester Floris Alkemade leidt de gasten naar ‘Utopia as an Option. Indexing social affairs for the next economy’, de inzending van de Rijksbouwmeester/Nederlandwordtanders/DoepelStrijkers op de IABR die verwijst naar het belang van het utopisch denken en het verlangen naar maatschappelijke meerwaarde. In een maquette en bijbehorende digitale toelichting is het structuralistische en nu leegstaande gebouw van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in Den Haag -naar ontwerp van Herman Hertzberger- als uitgangspunt genomen en wordt het gekoppeld aan hedendaagse innovatieve initiatieven die binnen Nederlandwordtanders worden opgespoord en gestimuleerd. Floris Alkemade: “Sturen op alleen geld is een te wankele basis. Als de ideologie en het maatschappelijk besef van de architecten bovenaan staan, zal deze sterker en relevanter zijn.”
Het gaat niet alleen meer om geld
Wat kunnen ontwerpers op de kleine schaal betekenen? Marthijn Pool trapt de eerste presentieronde af met de projecten ‘Sweets’, de leegstaande Amsterdamse brugwachtershuisjes die ingericht zijn als hotel en gebruik maken van de al bestaande voorzieningen in de stad, -Do like the locals do - en De Ceuvel. Een enthousiaste groep initiatiefnemers toverde zonder investeerder een voormalige scheepswerf om tot een creatieve broedplaats, door slim gebruik te maken van afgeschreven woonboten en crowdfounding, en activeerde een community. “Minder hebben en meer delen. De meerwaarde van gemeenschappelijk bezit is –zeker in een stad als Amsterdam- evident. Denken in meervoudige waardesystemen kan in eerste instantie een negatieve businesscase, maar uiteindelijk een hoog rendement opleveren. Maar nu de economie weer aan lijkt te trekken, lopen we weer tegen de oude systemen aan. Er wordt weer volop getenderd op geld, en dat uit zich in een directe verarming van het stedelijk klimaat. We zijn benieuwd hoe dit zich verder ontwikkelt.” Projectontwikkelaar Elies Koot, bekend van projecten als DeFlat en De Pier, wordt gelukkig van het blij maken van andere mensen, en heeft onlangs zelf een vluchteling in huis opgenomen. “Het gaat niet meer om geld, maar wat je om wat je als individu of als organisatie bij kan dragen aan de maatschappij. Kijk bijvoorbeeld naar een bedrijf als Tony Chocolony, die slaafvrije chocolade produceert. Als bouwers moeten we maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen voor het oplossen van problemen, daarbij kan de techniek ons helpen.” Reimar von Meding: “Het uitdrukken van waarde uitdrukken in alleen geld is niet de goede weg. Gaan we nu geluk terugrekenen naar geld? De nieuwe spreadsheet is meer een ‘flatsheet’, waar veel meer stakeholders gebruik van kunnen maken en de effecten kunnen zien. In bijvoorbeeld de Vogeltjesbuurt in Tilburg is na renovatie 100 procent sociale huur teruggekomen, door de energierekening in te sluiten en in te bedden in de spreadsheet. En in het Wijkbedrijf Leeuwarden zijn de huurders verbonden aan de aanpak en mede-eigenaar. We hebben het daar niet over geld, maar over mensen aan het werk houden.”
Verleden als zekerheid
Wat kunnen instituties op de een grotere schaal bijdragen? Taco van Hoek: “We moeten zeker op zoek gaan naar een breder begrip dan alleen economische meerwaarde. Dat is lastig door de ongelijksoortigheid, en de vraag wie bepaalt wat waarde heeft. Geld zegt natuurlijk ook veel over waardering, maar alleen over de individuele en niet over de collectieve. Houd de spreadsheet compact. De vraag bij aanbesteden moet niet alleen over de prijs gaan, maar ook over wat het mooiste voor de samenleving oplevert. Alhoewel het selecteren op kwaliteiten altijd enigszins subjectief is, moeten we toch aanbesteden op kwaliteit. Goedkoop is duurkoop. Als je mooie dingen neerzet gaan mensen er anders mee om. Tot slot nog een hartenkreet aan de architecten: “Verander de ideeën over verrommeling en besteed meer aandacht aan het wonen in het groen!” Rudy Stroink: “De oude spreadsheets gaan over de waardering van papier. Welke prijs staat erop, wat is de looptijd en wie heeft het ondertekend? Zie geld niet als een beloning, maar als meetinstrument voor succes. Hebben we het in deze oude spreadsheets nog over de toekomst, de basis van de nieuwe rekenmodellen is om terug gaan naar de zekerheid van wat er gebeurd is. Door stabiliteit in waarde als meerwaarde te zien, kunnen we een hittekaart van goede plekken maken. Daarbij kunnen we leren van AirBNB en de relatie tussen vraag en aanbod veel transparanter maken. Deze hittekaart en database samen vormen de kans om de ambities in de toekomst waar te maken. Een stad is een patchwork van verschillende kwaliteiten, juist die ongelijkheid zorgt voor de dynamiek. Elke stap moet gericht zijn op het beter benutten van de bestaande kwaliteiten van de stad, waarbij sterke en zwakke punten elkaar kunnen versterken.” Paul Besseling: “Hoe komt het dat we projecten beginnen met mooie beelden en zinnen en die niet verder uitgewerkt worden, en de discussie geleidelijk verengd wordt tot het financiële plaatje? Ik pleit voor planobjectivering en een extra fase in de planvoorbereiding, om de financiële en andere doelen scherper te stellen en de spreadsheet beter te kunnen maken. Welke waarden en die van wie moet je daarin meenemen? Dat kan veranderen door de tijd heen, kijk naar de stad die nu een broedplaats is en in de jaren 80 kromp. Het Rijksbeleid was spreiding, maar had achteraf beter verdichting kunnen zijn. Het is dan ook belangrijk om flexibiliteit als waarde in te brengen. Achterstand is makkelijk te beschrijven, maar om de stad te kunnen begrijpen, moeten we volgen waar het geld naartoe gaat.”
Sociale cohesie en innovatieve aanpakken
Herman Hertzberger: “Sociale cohesie kun je niet bereiken met een spreadsheet. Nog even terug naar het gebouw van Sociale Zaken, dat is ook in moeilijkheden gekomen omdat het los in het groen staat. Hoe meer van dat groen je maakt, hoe minder sociale cohesie er is. Een stadspark als het Sarphatipark in de Pijp werkt wel, omdat dat fungeert als een groen gebouw. Maar niet de groentesoep waarin we onze steden hebben verdronken. Ik snap niet dat we met dat achterhaalde idee doorgaan, sociale cohesie krijg je juist door een stad die dichter is gebouwd –dat betekent overigens niet meer hoogbouw (zie Jane Jacobs)- en waarin kinderen kunnen buiten kunnen spelen en leren van de straat. De stad moet meer binnen zijn en een 'feeling of belonging' oproepen, als een woonkamer voor de gezamenlijkheid. En daar is goed mee te verdienen.” Jaap Jan Verboom: “Van finance first naar impact first. Impact Booster gelooft dat het creëren van sociaal en maatschappelijk impact meer voldoening geeft voor een onderneming dan alleen financiële winst. Door sociale waarden in te bouwen in de business-case en kleine bedrijven in de waardeketen te laten meedoen vergroten wij de sociale cohesie. Hoe doen we dat? 'Don’t try harder, try different.' Wij nemen zelf een andere rol aan door naast de ondernemingen te gaan staan en te werken als co-entrepreneur, daarmee nemen wij de juiste rol in om ergens in het midden uit te komen. Architecten, succes met het vinden van jullie rol!” Adrian de Groot Ruiz: “True Price gaat over echte prijzen en echte waarden. Als bijvoorbeeld een roos maar 1 cent meer zou kosten, zou het product maatschappelijk verantwoord verkocht kunnen worden. De bestaande marktstructuur houdt deze echte prijzen nog tegen. Je hebt een geduldig kapitaal nodig, met een langere investeringsperiode die zich uiteindelijk –op andere vlakken- bijvoorbeeld het gebruik van beestjes in plaats van pesticiden, wel terugverdient. Wij werken met een geïntegreerde winst-en verliesrekening. Hoe verhouden de CO2 uitstoot op Schiphol en de welzijnswaarde van vakantie zich bijvoorbeeld met elkaar. Steden hebben intellectueel kapitaal, natuurlijk kapitaal en sociaal kapitaal. Het zou goed zijn als de overheid de stad door deze bril bekijkt. Wat als we welzijn en geluk benutten? De angst heerst dat we dan een stukje mysterie verliezen, maar dat wordt alleen maar groter. Als we creativiteit koppelen aan een goede feitenkennis, komen we een stuk verder.”
Van idealist tot zakenman
Lennart de Graaf/Dutch Windwheel voegt nog een opmerking toe uit de zaal: “Bij de nieuwe spreadsheet gaat het steeds alleen over de eerstvolgende stap en technologie is de sleutel. Door meer aan de voorkant te investeren, blijft de Dutch Windwheel zichzelf updaten en na tien jaar ook nog actueel. Overigens heeft ons bedrijf nu 31 projecten en nooit getenderd, maar altijd de klanten bij het project gezocht.” Rijksbouwmeester Floris Alkemade besluit de avond: “Misschien kunnen idealisten toch keiharde zakenmannen worden. De ontwerpwereld begint de taal de spreken van diegenen die hun plannen normaal lijken te dwarsbomen. Kwamen er door de crisis kwaliteiten naar boven, die nu snel weer verdwijnen, of blijven ze overeind? We zullen beter moeten begrijpen hoe keuzes gemaakt worden. In een tijd waarin de oude mechanismes weer gaan spelen, kunnen we interveniëren door slimmer te zijn. Kunnen we geld als middel zien? Een ding is zeker, zonder architecten komt de wereld er niet meer uit.”
De IABR-2016-THE NEXT ECONOMY is nog tot en met 10 juli geopend voor het publiek.
De spreadsheet in the NEXT ECONOMY
26 May '16
Wat zou het nieuwe businessmodel kunnen zijn voor projecten met meervoudige waardencreatie en hoe kan de Nieuwe Spreadsheet eruit zien? Tijdens de inspirerende bijeenkomst ‘De Spreadsheet in de NEXT ECONOMY’ op donderdag 9 juni op de IABR verkende Nederlandwordtanders samen met een aantal sprekers met verschillende achtergronden de nieuwe rekenmodellen voor de NEXT ECONOMY. Het verslag verschijnt binnenkort op de site.
‘A Home away from Home’ internationaal
26 May '16
De door COA en de Rijksbouwmeester geïnitieerde architectuurprijsvraag ‘a Home away from Home’ begint haar finale te naderen en staat volop in de belangstelling, ook op het internationale podium. Carolien Schippers (COA): "Oplossingen die tijdelijk zijn en die je, als je ze niet meer nodig hebt, als het ware kunt opvouwen en in de kast kunt leggen, daar worden wij blij van.”
Utopia as an option-IABR 2016
Rotterdam23 Apr '16
Rijksbouwmeester Floris Alkemade toont in samenwerking met Nederlandwordtanders en DoepelStrijkers op de IABR 2016-THE NEXT ECONOMY (23 april-10 juli) ‘Utopia as an Option. Indexing social affairs for the next economy.’ Een inzending die verwijst naar het belang van het utopisch denken en het verlangen naar sociale meerwaarde. In een maquette en bijbehorende digitale toelichting is het structuralistische en nu leegstaande gebouw van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in Den Haag als uitgangspunt genomen en wordt het gekoppeld aan hedendaagse innovatieve initiatieven die binnen Nederlandwordtanders worden opgespoord en gestimuleerd.
Genomineerden ‘A Home away from Home’ bekend
Den Haag11 Apr '16
Maar liefst 366 inzendingen kwamen er binnen op de ontwerpprijsvraag voor innovatieve oplossingen voor de huisvesting van asielzoekers ‘A Home away from Home’. De jury heeft twaalf visies geselecteerd, die ook geschikt zijn voor onder meer statushouders, starters en studenten.
Open oproep A Home away from Home
Den Haag17 Dec '15
Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) organiseert in samenwerking met Rijksbouwmeester Floris Alkemade een open oproep voor het ontwerpen van innovatieve huisvestingsoplossingen voor asielzoekers. De nieuwe, flexibele voorraad van tijdelijke wooneenheden is een van de oplossingen om de pieken in de instroom van asielzoekers in de toekomst op een adequate manier op te vangen. Het initiatief moet tegelijkertijd een impuls geven aan de vernieuwing van de huidige markt van flexibele huisvesting.
> open oproep
Terugblik Live#6
Delft09 Dec '15
Meerwaarden! Dat was de titel van onze zesde Live bijeenkomst, afgelopen dinsdag 8 december op de TU Delft. Het was wederom een inspirerende avond, met bevlogen sprekers, een interessant mini-college over de 'Nieuwe Spreadsheet', de presentatie van onze publicatie Learning from Lowlands en een prikkelend slotwoord van de nieuwe Rijksbouwmeester Floris Alkemade.
Live #6 Meerwaarden!
Delft12 Nov '15
Nederlandwordtanders laat tijdens Live#6 op 8 december voorbeelden zien die een alternatief bieden voor het nog steeds dominante financiële rekenmodel voor ruimtelijke ontwikkelingen. Met korte pitches door ontwerpers, ondernemers, onderzoekers en particuliere initiatiefnemers nemen we alvast een voorschot op deze Nieuwe Spreadsheet. En wij presenteren de uitkomsten van ons onderzoek Learning from Lowlands, met pitches en een publicatie.
Lessen uit Lowlands
Delft12 Nov '15
Leren van een tijdelijk en duurzaam festival voor de stedelijke vraagstukken van nu, dat was het doel van Learning from Lowlands. Onlangs werd het onderzoek afgerond en spraken Nederlandwordtanders en Team Lowlands op de TU Delft over hun bevindingen en de uitkomsten met Eric van Eerdenburg/directeur Lowlands en Ronny Hooch Antink/directeur LOC7000.
Verslag Learning from Lowlands #1
Biddinghuizen25 Aug '15
Gewapend met een fotocamera en aantekenboekje dompelde Nederlandwordtanders zich op 22 augustus samen met een team van ruimtelijke professionals en TU studenten onder in de tijdelijke stad Lowlands, als start van het onderzoek ‘Learning from Lowlands’. Hoe kunnen ruimtelijke professionals leren van de tijdelijke, lichte, experimentele vorm van stedenbouw op Lowlands en hoe kunnen wij dat overbrengen naar een breder publiek?
Start Learning From Lowlands
Biddinghuizen21 Aug '15
Een festival met 48.000 bezoekers als tijdelijke stad. Op zaterdag 22 augustus is Lowlands ons onderzoeksterrein en dompelt Nederlandwordtanders zich samen met een team van ruimtelijke professionals en TU studenten onder in deze tijdelijke stad, als start van ons onderzoek ‘Learning from Lowlands’.