Rick ten Doeschate

Keerpunt, geen crisis

Met het ene been in de wereld van de traditionele architectenbureaus, met het andere in de nieuwe wereld van The Cloud. Hier wordt open source, multidisciplinair en onafhankelijk van tijd of plaats gewerkt. Rick ten Doeschate is één van de leden van het netwerk The Cloud Collective, dat op zo’n nieuwe manier samenwerkt. Sinds kort werkt hij fulltime in The Cloud. Kritisch en eigenwijs, maar met een bescheiden visie op zijn rol als architect. ‘Architecten zijn geen helderzienden.’

Persoonlijke aanleiding/drijfveer

‘Het woord ‘crisis’ valt overal en de architect is zonder bouwopdrachten een beetje de weg kwijt. Sommigen praten met nostalgie over het verleden en concentreren zich op autonoom vormonderzoek, anderen voegen zich cynisch naar de wetten van de markt. Ik wil vooral bijdragen vanuit een positieve en constructieve interpretatie. Hoe kan architectuur in dit keerpunt, want daar komt het woord crisis etymologisch vandaan, een nieuwe rol spelen. Niet door zelfanalyse, maar door een experimentele uitoefening van het vak zelf in samenwerking met andere disciplines.’

Persoonlijke ambitie

‘Persoonlijke ontwikkeling - oefenen, trainen en experimenteren - staat voor mij voorop. Op welke positie ik ook zit, binnen een bedrijf, als zelfstandige of binnen het collectief. Door mezelf te blijven ontwikkelen en te leren van de mensen om me heen kan ik betekenis houden binnen een snel veranderende wereld. En ontloop ik het gevaar dogmatisch te worden. Geen genoegen nemen met dat wat gegeven is, vraagt om een open houding. Maar ook bescheidenheid over wat je niet kunt en weet.’

Opgave/misverstanden

Het woord ‘Collective’ wordt niet voor niets voorafgegaan door ‘Cloud’. Die term verwijst naar het misschien al te modieuze netwerkbegrip ‘cloud’, maar vooral ook naar de fysische betekenis. Een wolk bestaat uit een verzameling van deeltjes en verandert voortdurend van grootte en samenstelling. Het is niet altijd even duidelijk wat wel en wat geen onderdeel uitmaakt van de wolk. Door intern en extern de samenwerking aan te gaan, richten we ons ook eigenlijk op alle hierboven genoemde begrippen. Zo kunnen we voor iedere opgave een interessant team samenstellen, en kunnen we de dingen die we leren in een onbekende opgave weer inzetten voor een ander.’

Opleiding

‘Ik ben afgestudeerd aan de Technische Universiteit van Eindhoven. Daar vonden de ambitieuze en gedreven studenten elkaar vanaf het allereerste moment in de ontwerpateliers. Daar is ook ons collectief ontstaan. Ik vind dat je je op de universiteit allereerst persoonlijk moet kunnen ontwikkelen als vakman en kritisch denker (de universiteit is geen beroepsonderwijs). Maar daarnaast is het van belang dat je leert samenwerken. Een deel van ons collectief is daar erg ver in gegaan en heeft een afstudeerproject gedaan waarin werd samengewerkt en de individuele ontwerpen letterlijk op elkaar ingrepen. Dat plan werd door de jury van de nationale Archiprix afgeschreven, omdat het niet realistisch zou zijn en de individuele handschriften niet herkenbaar waren. Alleen praktisch ingestelde individuen konden dus winnen. Dat vind ik merkwaardig voor een prijs voor het beste afstudeerplan op academisch niveau. Autonoom en zelfs geïsoleerd architectuuronderzoek is belangrijk, maar daarnaast ook de confrontatie met de praktijk. Beide vlakken zouden dus een r'ol in de opleiding moeten spelen. Zelf had ik graag meer geleerd over de bedrijfsmatige en ondernemende kant van het vak.’

Persoonlijk netwerk

‘Het collectief. Voor bijna iedere opgave werk ik samen met minstens één van de leden van het collectief. We kunnen elkaar vertrouwen en weten wat we aan elkaar hebben, maar omdat we toch op verschillende plekken wonen en werken ontwikkelen we ons allemaal op een andere manier. Zo levert een samenwerking steeds weer nieuwe resultaten op.

Persoonlijke referenties

‘Allereerst een Belgisch bureau: 51N4E. De manier waarop zij maatschappelijk engagement en conceptuele kracht combineren met krachtige vormgeving, een gebrek aan pretentie en een soort traditionele aandacht voor materiaal en detail is echt verfrissend en indrukwekkend. En zo zijn er steeds meer ontzettend goede Belgische bureaus. Superdutch architectuur is even heel erg dood, en gelukkig maar. En dan, niet erg origineel, maar ook Rem Koolhaas is echt een inspiratie. Je kunt zijn werk op verschillende niveaus lezen en het blijft interessant. Qua conceptuele kracht en eenvoud – waarom zou je een vloer niet tot een wand kunnen vouwen om vervolgens weer een plafond te vormen – maar ook in de diepte of qua materiaalgebruik. Ik las laatst Delirious New York en SMLXL opnieuw en ik was tamelijk geschokt dat zo’n beetje elke interessante gedachte die ik zelf dacht te hebben verzonnen daar al in stond, en bovendien veel beter was verwoord.

Nederland Next

‘Volgens mij moeten we een keer ophouden ons te laten verleiden uitspraken te doen over hoe Nederland er over tien jaar bij ligt, of hoe de stad van de toekomst eruit ziet. Architecten zijn geen helderzienden. Natuurlijk moet je trends en ontwikkelingen extrapoleren en daar adaptieve plannen voor maken. Maar tegelijkertijd leert de ervaring dat er ook gebeurtenissen aankomen die je absoluut niet van te voren kunt voorspellen en die een des te grotere impact hebben. Om ‘the impact of the highly improbable’ te kunnen opvangen moet je je concentreren op robuuste en flexibele open plannen, in plaats van op dat ene vernieuwende idee van de toekomst. Vernieuwing met als enige doel vernieuwing doet volgens mij niet ter zake. Evolutionaire vernieuwing vind ik veel interessanter. Innovatie is volgens mij eerder de verlichting van het (niet meer) bekende in een nieuwe context. Daarom is het ook zo belangrijk om zelf en als organisatie te blijven leren, je aan te passen en te veranderen.’

herbestemming

Rick ten Doeschate

Rick ten Doeschate (Leiderdorp, 1984) richtte in 2008 samen met dertien anderen The Cloud Collective op, een multidisciplinair netwerk van ontwerpers. Daarnaast is hij medewerker van Rients Dijkstra, Rijksadviseur voor infrastructuur en Stad. Ten Doeschate liep stage bij Diederendirrix en werkte eerder als architect bij Venhoeven CS en voor de Rijksadviseur voor de infrastructuur Ton Venhoeven. In 2011 en 2012 doceerde hij stedenbouw aan de academie van de bouwkunst in Tilburg. Hij studeerde in 2009 cum laude af aan de Technische Universiteit in Eindhoven.