Biobased bouwen
Daan Bruggink is er heel stellig in: het gebrek aan grondstoffen in de nabije toekomst gaat een grote uitdaging worden. Zijn oplossing? Biobased bouwen. Hij sprak tijdens Live#4 op 18 maart 2015 over biobased bouwen.
Biobased bouwen
Biobased bouwen betekent gebruik maken van grondstoffen uit hernieuwbare bronnen. Het is voor Bruggink geen keuze, maar een overtuiging. In februari 2013 kreeg hij dan ook De Nederlandse Bouwprijs voor zijn positieve bijdrage aan de integratie en toepassing van biobased bouwen. Bruggink studeerde architectuur, maar overwoog ook biologie. Of het nu om vorm, techniek of materialen gaat: de natuur is zijn continue inspiratiebron. In de woorden van Aristoteles: ‘Als er een betere oplossing te vinden is, dan heeft de natuur deze ongetwijfeld al gevonden.'
Persoonlijke aanleiding/drijfveer
‘Bij het kiezen van een studie heb ik zowel biologie als bouwkunde overwogen. Het werd uiteindelijk architectuur, maar mijn liefde voor de natuur is altijd een rode draad gebleven. Tijdens mijn studietijd was die vooral gebaseerd op vorminspiratie: organische architectuur. En daarmee kom je in een bepaalde hoek terecht. Na mijn studie ben ik gaan werken voor de VIBA (de Vereniging Integrale Bio-logische Architectuur). Daar was ik veruit de jongste in een groep mensen met een sterk moralistische houding ten opzichte van duurzaamheid. Die houding past niet bij mij, maar ik heb daar wel veel geleerd. Over hoe de natuur werkt, en hoe je dat kunt vertalen naar gebouwen. De techniek van de natuur werkt namelijk altijd, zij is zuiver. Wij proberen dat na te bootsen door ingewikkelde apparatuur, maar je kunt ook zorgvuldiger kijken naar hoe de natuur zelf werkt. Ventilatie, verwarming, gebruik van energie en vooral ook van natuurlijke materialen, of zelfs afval. De natuur heeft de kringloop uitgevonden, waarbij afval als voedsel wordt gebruikt. Grondstoffen zijn naar mijn idee de grootste uitdaging voor de komende decennia. Het energieprobleem is een veel kleiner probleem dan we denken, door de vlucht die alternatieve energiebronnen nemen. Grondstoffen raken echter op. En daarom is het zo belangrijk om juist hierover na te denken, en (bouw)materialen te gebruiken die ofwel natuurlijk groeien – biobased materialen - of die in een technische kringloop volledig opnieuw gebruikt kunnen worden. De Nieuwe Economie gaat er volgens mij voor zorgen dat dit vanzelf gaat ontstaan. Consumenten worden bewuster en gaan steeds meer vragen om eerlijke producten. In het digitale tijdperk wordt het voor fabrikanten lastiger om echt vervuilend te produceren. Daarnaast wordt het op den duur goedkoper om grondstoffen te winnen uit bestaande producten. Ik merk dat er veel mensen zijn die ook voor hun eigen huis heel bewust kiezen voor goede en gezonde materialen. Juist misschien wel in de recessie. En gelukkig weten ze ons goed te vinden, die bewuste opdrachtgevers met een vleugje idealisme.’Persoonlijke ambitie
‘Ik maak me hard voor het ecologisch bouwen als standaardmanier van bouwen. Op dit moment word ik gezien als een voorloper op dit gebied, maar ecologisch bouwen moet mainstream worden. Mijn kennis en inzichten deel ik daarvoor uitgebreid in lezingen, gastcolleges, publicaties en pilotprojecten. Bang voor het delen van kennis ben ik absoluut niet. Het zijn ingrediënten die je kunt vinden op mijn website, maar uiteindelijk gaat het erom dat je ermee kunt werken. Samen met mijn collega’s van ORGA wil ik natuurlijk vooral bijzondere gebouwen ontwerpen en realiseren, uiteraard ecologisch en biobased.’Opgave/misverstanden
’Businessmodel/samenwerken. Naast het architectenbureau ben ik nu ook een nieuw bedrijf aan het oprichten: ORGAbouw. Met dit bedrijf willen we als een vast bouwteam onze eigen projecten gaan uitvoeren. Mijn ervaring is dat traditionele aannemers risico’s mijden, en daardoor niet innoveren. Voor onze projecten, maar niet in de laatste plaats ook voor onze opdrachtgevers, is dat onbevredigend en bovendien duurder. Met dit nieuwe bouwbedrijf ben ik ervan overtuigd dat we 10 tot 15% minder kosten maken bij de uitvoering van een project. We kunnen al vanaf het eerste moment als bouwer en architect samenwerken, en daardoor een hogere kwaliteit bereiken. Zonder uitzondering waren mijn opdrachtgevers enthousiast over het idee: Ze vroegen me zelfs of ik dit niet eerder had kunnen bedenken. ORGAbouw is niet alleen een bouwbedrijf, maar een innovatief organisatiemodel, waarbij er op projectbasis wordt samengewerkt met vooruitstrevende professionals. En dat is in de traditionele bouw helaas soms ver te zoeken. Daarin is eerder sprake van een conflictmodel als het gaat om de samenwerking tussen architect en aannemer. In een bestek dat ik ooit onder ogen kreeg, stond in de kantlijn regelmatig ‘NP’. NaaiPunt betekende dat, een punt waar je als aannemer de architect een loer kunt draaien. Zo wil ik niet werken.’Energie. Het gaat in het maatschappelijke debat en in het vakdebat voornamelijk over energie. Over opwekking en besparing. Maar zoals eerder al gezegd, denk ik niet dat dit het belangrijkste thema is. Materialen en grondstoffen dienen veel meer aandacht te krijgen. Er zijn wel rekenregeltjes voor, maar die staan nog erg in de kinderschoenen. Het feit dat er steeds meer in Life Cycle Analyses wordt gedacht, vind ik overigens een goede ontwikkeling.
Materiaalontwikkeling. Bij biobased bouwen gaat veel aandacht uit naar het ontwikkelen van nieuwe materialen. Ik was onlangs bij een bedrijf dat een keramisch materiaal maakt uit de vezels van aubergineplanten die overblijven na de voedselproductie Nova Lignum. Internationaal gezien vinden er ontzettend veel innovaties plaats op het gebied van nieuwe materialen. In Nederland is met name de Universiteit in Wageningen een voorloper. Ik heb met hen meegewerkt aan een catalogus van biobased bouwen.'
Opleiding
‘Ik heb architectuur gestudeerd aan de Technische Universiteit in Delft. Hoewel het een gedegen opleiding is, was er voor duurzaamheid op dat moment nauwelijks aandacht. Met mijn voorkeur voor organische vormen sloot ik in ieder geval niet aan bij de heersende opvattingen. De beoordeling van projecten had soms een hoog natte vinger gehalte, waarbij voorkeur voor vormen bepalend was. Inmiddels merk ik bij de gastcolleges die ik geef op de TUD en TUe dat er een heel andere cultuur is. Er is heel veel aandacht voor biobased bouwen en biomimicry, niet alleen in het curriculum, maar ook bij de studenten zelf. Wat ik tijdens mijn studie wel heb gemist, is de aandacht voor ondernemerschap.’Persoonlijk netwerk
‘Fred van den Burgh is oprichter van stichting Agrodome en stichting Robinia. Ik ken hem vanuit mijn tijd bij de VIBA, en hij is nu een vaste opdrachtgever. Agrodome voert onder andere een project uit van de Europese organisatie CAP’EM in Nederland. Voor hen heb ik het paviljoen van Biobased Materials ontworpen, dat in Rotterdam staat bij ICDUBO. Het grote voordeel van CAP’EM is dat het zorgt voor Europese kruisbestuiving. Ik geef regelmatig lezingen op zijn symposia over groen en gezond bouwen.Harald van den Akker is beheerder bij Natuurmonumenten, en anders dan je wellicht verwacht een echte ondernemer. Vroeger werd al het hout van Natuurmonumenten automatisch brandhout. Harald denkt ook na over andere toepassingen. Hij is daarmee een sparringpartner voor innovatieve projecten, zoals ons bijenproject BEEing Green en een natuurvilla voor Natuurmonumenten. Dit is een natuurbevorderende villa in het oerbos bij Apeldoorn. In dat kader denken we na over gevels van biopolymeren.
Jan van Dam is senior onderzoeker biobased materialen aan de Universiteit van Wageningen. Jan is een belangrijke kennispartner. We delen veel kennis en ervaringen. Samen hebben we gewerkt aan de Catalogus Biobased Materialen.’
Persoonlijke referenties
‘De natuur is mijn belangrijkste inspiratiebron. Daaruit haal ik mijn ideeën en mijn fascinatie voor natuurlijke technieken. Aristoteles zijn het al: ‘Als er een betere oplossing te vinden is, dan heeft de natuur deze ongetwijfeld al gevonden.’ De natuur is een briljant ontwerper, en zoekt altijd naar de meest effectieve oplossingen. Overbodige onderdelen verdwijnen, met maximale materiaal- en energiebesparing als gevolg.Maar ook in esthetisch opzicht dient de natuur voor mij als inspiratie, net als veel andere architecten. Zoals Gaudi en Já¸rn Utzen. Maar het mooiste voorbeeld vind ik het Uluru Kata-Tjuta Cultural Centre in Northern Territory in Australië van Gregory Burgess Architects. Het gebouw maakt indirect gebruik van natuurlijke vormen, namelijk via de vormen uit de Aboriginal kunst. Door het toepassen van natuurlijke materialen gaat het volledig op in zijn omgeving. Het gebouw staat symbool voor de Aboriginal cultuur, die wordt gekenmerkt door een harmonieuze verhouding met de natuur.’
Nederland Next
‘Over tien jaar is duurzaamheid een ouderwets woord. In mijn communicatie gebruik ik het al niet meer, omdat het volgens mij een te diffuus beeld oproept. Ik kies bewust voor de term ‘ecologisch’, omdat die volgens mij duidelijker is. Ik denk dat de vraag van de consumenten om schonere en eerlijkere producten doorzet. Bedrijven zullen dan ook wel moeten volgen. De Nieuwe Economie krijgt steeds nadrukkelijker voet aan de grond. Bedrijven werken vanuit een moreel kompas. Maatschappelijk verantwoord ondernemen blijkt te lonen. Het is niet alleen maar voor de bühne, zoals nu helaas vaak het geval is. Oprechtheid is bepalend voor het succes van ondernemingen. Naast kopen en verkopen worden ook delen en ruilen steeds belangrijker. Door het groeiende aandeel van particuliere opdrachtgevers of collectieven wordt architectuur voor een breder publiek toegankelijk.‘
Daan Bruggink
Daan Bruggink (Tilburg, 1976) is architect en eigenaar van ORGA architect, een modern ecologisch architectenbureau, dat hij in 2007 oprichtte. Hij laat zich in zijn werk inspireren door de natuur en is in Nederland een voorloper op het gebied van biobased bouwen. Bruggink levert een grote bijdrage aan de kennisontwikkeling en toepassing van biobased bouwen en is betrokken bij diverse (universitaire) onderzoeken. Tevens werkt hij aan het verduurzamen van de bouwketen d.m.v. De Groene Bouwketen, waarin de expertisegebieden binnen de bouwketen in elkaar worden gevlochten en de de opdrachtgever deel van het team uitmaakt. In dat kader heeft ORGA ook een bouwbedrijf en marketingbureau opgericht, waarmee het bureau de top 10 van de meest innovatieve bedrijven van Nederland bereikte. Sinds 2015 is Bruggink tevens voorzitter van de Adviesgroep Nieuwbouw en Renovatie BREEAM-NL en lid van het College van Deskundigen van de DGBC.
projecten
De WendeDesignpaleis voor bijeninterview
Biobased bouwenwebsite
weblog
netwerk
social media
Daan Bruggink op twitter
@ORGAarchitect19 Mar
Het biofilisch ontwerp van de tandartspraktijk in Middenmeer heeft de shortlist gehaald voor Stephen R. Kellert Bio… https://t.co/k4Ny1uVAyz
@ORGAarchitect07 Jan
Biofilische architectuur: naar een meer stimulerende natuurlijke gebouwde omgeving. Lees meer over het upgraden van… https://t.co/HoNHxcqzWy
@ORGAarchitect05 Nov
RT @BuildingHolland: De allerlaatste keynote van Building Holland Digital: Daan Bruggink, architect en oprichter van @ORGAarchitect ????Zij… https://t.co/fIKEjRww4J
@ORGAarchitect13 Oct
RT @StedArch: De eerste Nederlandse biofilische school doet verwonderen! Daan Bruggink van @ORGAarchitect doet tijdens de Verbind… https://t.co/UBWd8f9Hah
@ORGAarchitect08 Oct
CLT vs HSB. Welke houtbouwmethode is het beste? Die vraag komen we bij ORGA veel tegen en dus heeft Gijs in een nie… https://t.co/WZ4HpyZXTL
@ORGAarchitect21 Apr
De nieuwe ORGA longread staat nu online! In deel 3 kijken we naar emissievrij bouwen en proberen we de nodige oplos… https://t.co/WBZF2DuJHZ
@ORGAarchitect15 Apr
Daan's 'sprong in de tijd' verhaal was al op diverse platformen te lezen maar degenen die het artikel gemist hebben… https://t.co/vcNqDzWZe6
@ORGAarchitect14 Apr
Lees nu Daan's nieuwe artikel over natuurlijke architectuur bij Biind, het platform voor de fysieke leefomgeving.… https://t.co/170UTXDzwT
@ORGAarchitect28 Jan
Deze week laatste kans om te stemmen! Het ORGA project Natuurlijk Circulair is genomineerd voor de Nijmeegse Archit… https://t.co/KkFgKthA78
@ORGAarchitect08 Jan
RT @PEFC_NL: Om de concentratie, de gezondheid en het leervermogen van kinderen te stimuleren, heeft de Nederlandse architectens… https://t.co/27ljtaf6tT